Wat is democratie

Velen zijn bezorgd om mijn welzijn en dat van heel Guinee natuurlijk. Ik probeer zoveel mogelijk privé mail te beantwoorden, maar het is misschien toch eenvoudiger om maar weer eens wat op mijn blog te zetten.

Voor diegenen die het niet gevolgd hebben is de meest recente geschiedenis als volgt:

18 maart: presidentiële verkiezingen – 9 presidentskandidaten. De verkiezingen verlopen rustig en volgens de buitenlandse waarnemers transparant en eerlijk. Diezelfde avond wordt het ex-hoofd van de militaire contra-intelligentie op straat doodgeschoten. Er zou geen verband zijn met de verkiezingen (waarmee dan wel?).

21 maart: er worden voorlopige resultaten bekend gemaakt door de CNE (nationale verkiezingscommissie). Het ziet er naar uit dat de partij aan de macht – PAIGC – met zijn kandidaat Carlos Domingos Gomes Junior (Cadogo) met enorme voorsprong gewonnen heeft. Nummer twee is Kumba Yala, president die in 2003 met een staatsgreep uit de macht ontzet is.

5 van de 9 presidentskandidaten verklaren dat er fraude gepleegd is en dat ze de uitslag niet accepteren. Kumba hoort daarbij en verklaart niet deel te zullen nemen aan een tweede ronde. Een officiële klacht wordt ingediend bij het hooggerechtshof en wordt later niet ontvankelijk verklaard. De verkiezingen zijn correct uitgevoerd en als er al fraude gepleegd is, dan is dat op een schaal die zo klein is dat dit de uitslag niet beïnvloedt, dat is de uitspraak.

Een datum voor de 2de ronde wordt gekozen, 22 april. Gezellig, nog een keer verkiezingen in mijn laatste week in Bissau. 13 april mag de verkiezingscampagne weer van start gaan. Kumba verklaart nogmaals niet deel te nemen en zegt dat hij een soort anti-campagne zal voeren om mensen te overtuigen dat ze niet deel moeten nemen. Hij wil dat zijn foto en dus kandidatuur van de verkiezingslijst verwijderd worden. Krijgen we dan verkiezingen met 1 kandidaat??

12 april, 1dag voor het begin van de campagne, worden we in de vroege avond opgeschrikt door mortieren en geschiet. Tegelijkertijd zijn ineens alle radio’s uit de lucht. Later begrijpen we dat het om een zeer goed gecoördineerde actie gaat. Op 1 moment zijn het huis van de ex-1ste minister en winnende presidentskandidaat overvallen en is hij gevangen genomen, de interim president gevangen, alle ambassades afgeschermd, alle radio’s gesloten, alle ministeries bezet en alle huizen van ministers bezet. Er zijn geen doden gevallen.

Zoals altijd zijn we de eerste uren afhankelijk van buitenlandse informatie. We vervallen in oude (oorlogs-)gewoontes en luisteren afwisselend naar BBC, RFI en RTP. De eerste twee zijn duidelijk objectiever dan de Portugezen. Vanaf donderdag avond zijn we aan de goden overgeleverd. Het is rustig in de stad, er is niet meer geschoten sinds donderdag, maar banken zijn bijvoorbeeld nog steeds gesloten. Er is wat onduidelijkheid over de avondklok, volgens sommigen (vooral in het centrum van de stad) is die nog steeds geldig, bij mij in de wijk was het gisteren om 09.30 nog heel levendig.

Op dit moment is de Cashew campagne in volle gang met alle gevolgen van dien. De voorraden voedsel in het zuiden raken op. Men ruilt normaal cashew tegen rijst maar er gaat momenteel geen rijst die richting uit. Daarnaast zijn de opkopers natuurlijk voorzichtig. Opkopen en daarna niet kunnen exporteren is niet interessant natuurlijk. Hier raken de winkels langzaam maar zeker leeg. Er is geen aanvoer.
De hele wereld heeft deze staatsgreep veroordeeld, dat hoort natuurlijk ook zo. Maar….

Is democratie dan echt alleen maar het maken van de juiste bewegingen, het organiseren van verkiezingen en het hebben van een president, 1ste minister en een regering? Is het dat? Daar voldoen wij hier altijd erg braaf aan.

De eerste mededeling van het Commando Militar (zoals ze zichzelf noemen) is dat een geheim document is uitgelekt waarin Cadogo met Angola overeen is gekomen dat het Angolese leger bepaalde macht zou krijgen, onder andere het beschermen van meneer Cadogo zelf. Ik weet dat in veel Afrikaanse landen presidenten zich privé milities toe-eigenen, maar ik heb nooit eerder gehoord dat een (nog niet)President buitenlandse troepen (geen legionairs of zo) als zijn privé militie wil installeren. Op dit moment ziet het er naar uit dat dit document inderdaad bestaat. De al ruim een jaar aanwezige Angolese troepen zijn door het Commando op 1 plaats verzameld en moeten het land verlaten (wij krijgen geen informatie of dit al gebeurd is of niet).

De ontevredenheid over de ex 1ste minister, presidentskandidaat etc. was al langere tijd voelbaar. En toch stemmen mensen op hem. Hoe werkt dat? Een van de redenen is het absoluut ontbreken van een alternatief. Kumba Yala bijvoorbeeld woont al jaren in Marokko, is hier dus niet meer zichtbaar in de politiek en, daarnaast heeft hij bewezen dat hij vooral in staat is om er een zootje van te maken. Een van zijn wapenfeiten blijft dat gedurende zijn mandaat als President 2002-2003 ambtenaren geen salaris ontvingen. De schuld van de staat aan de ambtenaren is nu bijna afbetaald, maar iedereen kan zich wel voorstellen dat geen enkele staatsambtenaar op deze man wil stemmen. De derde kandidaat was Cerifo Nanjamo. Onafhankelijk kandidaat, maar wel PAIGC. Hij is vrij onbekend en men durft dat risico natuurlijk niet te nemen op hem te stemmen. Nummer 4 is Henrique Rosa, ex-President na de coup op Kumba van de overgangsregering. Een man waar vooral velen in Bissau wel op vertrouwen, maar ook weer iemand die onzichtbaar is als politicus. Hij heeft geen partij en komt alleen op. Hij doet nooit politieke uitspraken en verschijnt alleen tijdens verkiezingen. De rest van de kandidaten zijn gewoon wat kleine jongens die amper stemmen halen.
Tja, dan wordt het moeilijk.

Maar… altijd maar weer een maar. Er zijn wel andere kandidaten. Deze bevinden zich in het buitenland en kunnen of beter gezegd, durven niet terug te komen. Daar is Fadul, ex-president van de overgangsregering meteen na de oorlog van 1998-1999. Een aantal jaren geleden is hij dusdanig in elkaar geslagen dat hij tot op vandaag niet meer terug is durven komen (zit in Portugal). Zijn partij is met zijn vertrek vrijwel onbestaand en heeft in elk geval geen gezicht meer. Er is Faustino Imbali, ex-1ste minister van de overgangsregering na de oorlog, denker over Guinee, man met een visie. Ook in elkaar geslagen, opgesloten etc. en alweer jaren in ballingschap (Zwitserland en Senegal). Er zit een hele groep politici in het buitenland, vooral Dakar, die niet terug kunnen. Hoe eerlijk zijn deze verkiezingen dan. Ik heb het dan niet eens over het feit dat er geen census geweest is voor de verkiezingen, dat wil zeggen dat niemand die na 2008 18 jaar geworden is heeft kunnen stemmen. Maar ook mensen die toen in het buitenland woonden of studeerden of om een andere reden niet hebben kunnen deelnemen aan de 2008 verkiezingen. Maar hierover hoor ik de internationale gemeenschap niet.

Een van de verkiezingskreten van deze regering was het justitiële apparaat weer op gang krijgen en de moorden op Nino Vieira, en alle anderen ervoor en erna op te helderen. Het tegendeel is gebeurd en er zijn alleen maar doden bijgekomen. Ook het ophelderen van wie nu eigenlijk de van dit land een narcostaat gemaakt heeft was een hoge inzet. Ook daar, niets, integendeel, tegenwoordig landen de drugsvliegtuigjes gewoon op de straat tussen hier en Bambadinca… Ik ben een beetje cynisch, maar het is ook erg vermoeiend.

Het commando militair heeft nog steeds geen gezicht. Niemand weet wie er achter zit, we horen enkel verklaringen van een woordvoerder, een jurist. De geruchten zijn natuurlijk legio. Ik durf me niet op dit gladde ijs te begeven. En al helemaal niet op het internet. Een suggestie wordt dan als een waarheid. Voor mensen die Portugees lezen zijn de volgende sites misschien interessant (bedankt Mart): http://www.ditaduradoconsenso.blogspot.com/ en http://novasdaguinebissau.blogspot.com/ Het is wel heel veel tekst.

De stand van zaken nu: het commando heeft een aantal zaken die verzocht werden door de CDEAO geweigerd. Ze laten Cadogo en de interim president niet gaan. De zittende regering zal ook niet opnieuw geïnstalleerd worden. Voor zover ik weet is het overleg gestaakt.

SNV had op een bepaald moment besloten zijn mensen terug te trekken naar Ziguinchor, dit is ondertussen (tijdelijk) afgeblazen. Het is wel een feit dat veel mensen Bissau hebben verlaten. Er ligt een Portugese boot bij de Kaapverdische eilanden klaar voor mogelijke evacuatie van Portugese inwoners als het nodig is. Er is een verbod op demonstraties nadat een paar dagen geleden een demonstratie met geweld uit elkaar geslagen is. De banken zijn nog steeds dicht, de markten en winkels zijn open.

Ik laat het voorlopig hierbij en hoop dat er toch nog iets goeds voortkomt uit deze actie. Ik heb jammer genoeg een betaald terugreisticket liggen bij het reisbureau van de vrouw van Cadogo. Dit reisbureau is nog steeds gesloten. Mijn planning blijft voorlopig nog 27 april naar Gambia 1 mei vertrek naar Nederland, aankomst aldaar 2 mei.
Groet,
Lieve
ljacques@xs4all.nl