Reflectie

De organisatie die opgericht is na het vertrek van SNV uit Guinee Bissau heet OGD, Organizacao Guineense de Desenvolvimento. De toenmalige werknemers, een stuk of 8, kregen een auto en wat kantoormeubelen en dat was dat. Dat dit team de laatste jaren alle SNV opdrachten uitvoerde staat nergens en dat heeft nogal gevolgen. Buiten Braima, de administrateur en Afonso, de logistieke medewerker heeft iedereen ondertussen ander werk gevonden, vooral bij internationale organisaties. Volgens afspraak dragen ze een klein deel van hun inkomsten af aan OGD om daarmee de huur van het kantoor en wat andere zaken te betalen. Het zijn allemaal ervaren consultants, de meesten jong, maar ook niet allemaal. Ninive bijvoorbeeld, van oorsprong Cubaanse, werkt al jaren in onderwijs. Om een opdracht van de Europese Unie te kunnen uitvoeren moet een organisatie minstens aan twee voorwaarden voldoen: ze moet 3 jaar ervaring kunnen voorleggen en ze moet beschikken over een minimale hoeveelheid geld waarmee ze de eerste maanden van het project kunnen uitvoeren. OGD voldoet aan geen van deze voorwaarden. SNV heeft het curriculum van de organisatie niet overgedragen, zelfs niet de laatste drie jaren en SNV heeft ook helemaal geen fondsen achtergelaten. De organisatie is hierdoor vleugellam gemaakt en ik moet eerlijk zeggen dat ik het onbegrijpelijk vind. Ze hadden net zo goed niets kunnen achterlaten, dit is een lege doos en zo zijn er weer een aantal erg competente mensen onttrokken aan de broodnodige NGO wereld. Ze zitten bij Unicef, FAO en meer van dat soort organisaties, van de meesten ben ik nooit erg onder de indruk geweest. Ik erger me hier al jaren aan en zie gewoon hoe de overblijvende personeelsleden zich vasthouden aan een zijden draadje. Ik raad Afonso dan ook al jaren aan om een baan te zoeken. Hij zegt overal dat hij bij OGD werkt maar vergeet er bij te zeggen dat hij geen salaris ontvangt. Ik ben er van overtuigd dat hij al lang een betaalde baan had gevonden als hij zich meteen op de markt gegooid had, met zoveel ervaring en zoveel bekendheid bij organisaties en instanties zou dat zeker gelukt zijn. Hij vind het moeilijk om toe te geven dat dit niets gaat worden. Gisteren tijdens een heerlijke maaltijd bij Braima begreep ik zelfs dat ze nog vaag hopen op de terugkeer van SNV, niet met een kantoor, maar met projecten gefinancierd door de EU. Hoop doet wel leven maar of het een lege maag vult?

Op één van mijn laatste dagen kom ik Hubert tegen. Hij is een Kameroenees en spreekt mij in eerste instantie in het Duits aan. Omdat ik Creolo, Frans of Portugees verwacht begrijp ik geen letter van wat hij zegt. Ik spreek geen Duits maar zou het onder andere omstandigheden wel herkend hebben. We komen uit op Frans als gemeenschappelijke taal. Hij heeft in Duitsland gestudeerd en is hier nu 7 maanden. De laatste jaren worden steeds vaker auto's geïmporteerd met een groeiende hoeveelheid elektronica. De gewone onder-de-mangoboom automonteur kan hier niet mee overweg, auto's staan dus snel langs de kant en kunnen niet gerepareerd worden. Hier komt Hubert in de picture. Hij kan deze auto's op een computersysteem aansluiten en repareren, althans, dat is het idee. Er is een Libanees die de apparatuur heeft maar geen kennis, hij heeft de kennis maar...

Het is niet helemaal duidelijk hoe hij hier terecht gekomen is. Na enig onderzoek op dit technische vlak kwam hij er achter dat Guinee Bissau een 10-tal jaar achterliep met technologie en hij zag een gat in de markt. Bij aankomst werd hij door een Guinese familie geadopteerd. Daar woont hij, eet hij en probeert hij een business op te zetten. Zo gaat het eigenlijk altijd. Guineers zetten de deur wagenwijd open voor nieuwkomers. Ondersteunen hen bij het opstarten van hun bedrijfjes en worden later over het algemeen vergeten en houden er zelden of nooit een baan aan over.

Ik ben net aangekomen in Gambia na een reis van ongeveer 7 uur. Kemba, waarbij ik logeer, vertrekt ook morgen, het huis wordt opgezegd, Gill en hij gaan voorlopig in Engeland wonen. Ik vraag Kemba naar zijn vriend Jacob, een jongen waar hij veel mee optrok in Bissau maar die ik niet vond. Jacob is onderweg naar Europa via de illegale weg. Hij zou in Libië zijn nu. Ik hou mijn hart vast. Hij kon nergens meer heen, zijn projecten in Bissau mislukten en terugkeer zat er niet in. Zoals zovelen gaat hij een toekomst van illegaliteit tegemoet, dat is, als hij de oversteek redt. Er zijn nog steeds weinig Guineers tussen de zogenaamde gelukszoekers hoewel ze misschien slechter af zijn dan in omliggende landen. De sterke sociale cohesie is daar zeker een van de redenen voor.

Ik ben benieuwd wat er met Gambia gaat gebeuren. Tot op heden weigert de oud president plaats te ruimen voor de verkozen president. De eerste heeft de delegatie van de CEDEAO in de zeik gezet, die denker er over om militairen te sturen om de overdracht op 19 januari toch door te laten gaan. Het voelt hier toch wel rustig aan, maar dat zegt niets natuurlijk. Voorlopig stopt de stroom Gambianen die wegtrekken misschien voor even. Ik kom in Kemba's huis zowaar 3 jonge mannen aan die jaren in Europa gewoond hebben maar er de brui aan gegeven hebben. Ze hebben EU of Britse documenten en kunnen elk moment teruggaan moest het in Gambia toch mis gaan. Ze houden het voor gezien in Europa. Ik hoor steeds vaker dat het verkrijgen van een EU document één van de belangrijkste redenen is om de stap toch te wagen. Met dit document verkrijgen ze een ontsnappingsmogelijkheid. Wanneer we het hebben over de kritiek van mensen in de UK dat ze komen om misbruik te maken van de 'benefits', zeggen ze unaniem dat ze wel gek zouden zijn. Wat denk je dat je in godsnaam van benefits naar huis kan sturen? En dat is toch ook een belangrijke reden van migratie.

Er zijn zoveel dingen die ik onderweg zou willen opschrijven en dan toch weer vergeet. Er zijn ook zoveel dingen die moeilijk onder woorden te brengen zijn. Wat is er toch zo bijzonder aan mijn landje. Politiek gaat het eigenlijk alleen maar van kwaad naar erger, ook wat betreft investerings- of arbeidsmogelijkheden. De levensstandaard is weer gedaald heb ik de indruk. Dat er een hele week gefeest is door iedereen doet daar niets aan af. Het feesten heeft soms ook iets hopeloos. Net als de Belgen in Congo hebben de Portugezen in Guinee de liefde voor eten en drinken achtergelaten. Wat een koloniale erfenis.

Het was weer fijn vrienden te zien, het was weer droevig om te horen dat weer een aantal bekenden en vrienden overleden waren. Het was heerlijk om de zon te voelen, om verse vis te eten en om met mensen te praten over dagdagelijkse bekommernissen, over hoop en toekomst, over voetbal en politiek. Het was geweldig om te zien dat Sam Maykel het eindelijk echt goed doet. Hij is als persoon gegroeid en draagt de verantwoordelijkheid voor zijn familie zonder klacht.
Het was frustrerend om te zien dat de meeste mensen niet verder komen, dat er geen investeringen zijn en dat mensen zelf weinig initiatief vertonen. Vooral de vrouwen verzinnen kleine bronnen van inkomsten om iedereen van eten te voorzien, de kinderen naar school te sturen en te zorgen dat het huishouden draait. De mannen zijn een stuk minder actief. Terwijl ik mijn laatste dat in Bissau nog even bij Domingos langs ga zitten er 3 vrouwen te werken, er wordt gekookt, er worden pinda's gepeld voor de verkoop, er worden donuts gemaakt. Op de hoek van de veranda zitten een 8-tal jonge mannen. Zij praten over voetbal...

Lieve