Vakantie februari 2015 - 05

Onlangs zag ik op Televisie een programma over het toekennen van een minimumsalaris aan iedereen. Er zijn voor- en tegenstanders van dit idee natuurlijk, ook economen en anderen met kennis van zaken die dit idee verdedigen en anderen die het veroordelen. Wat ik erg interessant vond was een experiment in Namibië waar in een dorp dat hoofdzakelijk uit golfplaat en karton bestond een basissalaris werd ingevoerd. Het precieze bedrag kan ik me niet meer herinneren, maar alle inwoners kregen de garantie van een Euro of 20 per maand. Ondertussen, een paar jaar later, wonen de meeste mensen in een stenen huis en is het dorp veranderd in een welvarende gemeenschap met handeltjes en fabriekjes. De oorspronkelijke angst dat mensen lui zouden worden omdat ze toch genoeg geld hadden om te overleven bleek ongegrond.
Tijdens mijn verblijf hier speelt dit voorbeeld toch een aantal keer door mijn hoofd en ondertussen heb ik erg veel twijfels of het hier zou werken. De meeste mensen die ik ken ontvangen al jaren maandelijkse bedragen van familieleden en vrienden uit Europa of de USA. Western Union doet gouden zaken hier. In plaats van dit geld te investeren om iets op te zetten, wordt het meestal gewoon geconsumeerd. Ik erger me wel eens aan uitspraken van Guineeërs die klagen dat hun broer/zus/tante/oom zo weinig geld stuurt uit Portugal. Ze vinden dat ze daar recht op hebben en daar zit volgens mij precies het probleem. Deze maatschappij is erg gebaseerd op solidariteit. Wie heeft moet delen of, zoals Vincent zonet heel gevat zei, wie niet heeft, heeft het recht om te krijgen. Het is niet de bedoeling dat je meer hebt dan je buurman, dat zou namelijk het evenwicht verstoren.
Toch is er een ander verschijnsel dat niet helemaal strookt met het voorgaande en dat is de graaicultuur van de leiders van dit land. Hoe is het mogelijk dat iemand die net 6 maanden minister is ineens een huis heeft staan, in een dikke, spiksplinternieuwe auto rijdt, zich een generator heeft aangeschaft en natuurlijk nog een vriendinnetje of twee in de zijlijn heeft geïnstalleerd. Een ministerssalaris is echt niet hoog hier, ruimschoots onder de Balkenende-norm, en zeker niet genoeg voor dit soort investeringen. Ze zijn natuurlijk nooit zeker over de looptijd van hun functie, wijzigingen binnen de regering gebeuren ad hoc en onverwacht, je kan dus maar beter snel beginnen met graaien.
Naast bovenstaande investeringen maken ze ook reisjes naar Portugal om gezondheidsredenen en delen ze studiebeurzen uit aan familieleden. Onder andere daarom is er weinig interesse in het verbeteren van het onderwijs- of gezondheidssysteem, zij maken er zelf toch geen gebruik van.

Het vervolg op de huwelijksceremonie was toch nog interessanter dan ik in eerste instantie dacht. De bruid zit de volgende dag om 18.00 uur nog steeds in afzondering, de bruidegom huppelt gewoon vrij rond. Wanneer ik aankom hoor ik een 'mandjundade' groep zingen en klappen. Mandjundades zijn leeftijdsgroepen, ze zingen traditionele liederen en laten zich begeleiden door handgeklap (meestal vervangen door houten handjes – palmes) en djembés, ciko's (een traditioneel vierkanten trommelinstrument) of een tina (een calebas in water). Een vrouw zingt voor en de groep antwoordt. Deze liederen gaan over van generatie op generatie, het zijn wijze levenslessen en verhalen en er komen er ook steeds nieuwe bij. In het midden van de groep zangers wordt gedanst, met de voeten wordt het ritme van de palmes meegedanst, de stofwolken stijgen hoog op.
Wanneer de bruidegom eindelijk arriveert wordt ook de bruid uit haar afzondering gehaald. Ze loopt verborgen onder een dikke geweven doek achter één van de oudere vrouwen die haar begeleiden. Deze oude vrouwen hebben haar de afgelopen uren alles over het huwelijk verteld. Op hun hoofden dragen ze een kralen band waarmee ze ritmisch bewegen. Het is een chaos van herrie, muziek, geroffel, kleur en geur, jammer genoeg niet echt op een foto te zetten. Ik probeer wat te filmen maar omdat ik weinig ervaring heb wordt het allemaal wat warrig.
Bruid en bruidegom worden geknield op geweven rieten matten tegenover elkaar gezet. Tussen hen in staat een calebas met ceremonieel eten. Het wordt mij niet helemaal duidelijk wat de regels van het spel precies zijn, maar er is een soort wedstrijd in wie eerst iets uit de calebas kan graaien. De bruidegom wint door zijn bruid af te leiden en dit wordt natuurlijk toegejuicht – of dit een goed begin is van het huwelijk is maar de vraag natuurlijk. Er volgen nog vier calebassen, elk gevuld met een ander soort ceremonieel eten, elk met zijn betekenis. Hoewel deze tradities in stand gehouden worden valt het met steeds meer op dat de jongere generatie zich wel aan deze tradities houdt maar de betekenis niet meer kent. Mijn vragen worden dan ook vaak met een schouderophalen beantwoordt. Ik vind het wel jammer want ik zou wel meer willen weten van deze zaken. Soms krijg je niets te horen omdat er veel geheimen omheen hangen, soms omdat ze het zelf niet zo goed weten.
De bezoekers krijgen in eerste instantie ook een soort ceremonieel gerecht voorgeschoteld, heel sober maar, zoals altijd, erg lekker. Later volgen een eindeloze reeks schotels met eten, ik probeer overal een beetje van te proeven, de variëteit is enorm, vlees, vis en kip met allerlei sausjes, garnaalhapjes, visrolletjes, het houdt gewoon niet op. Je zou verwachten dat de kosten voor dit soort feesten de pan uitrijzen, maar, elk groepje, of het nu familie is of het zijn vrienden, leggen geld samen. Afhankelijk van het niveau van inkomen dragen ze bij, en dat werkt erg goed.
Plots ontstaat er een drukte en een geschreeuw: 'de bruid is gestolen, de bruid is gestolen....'. In een sneltreinvaart wordt alles ingepakt en opgeruimd, de tafels worden uit elkaar gehaald, de koelboxen worden in auto's gezet en iedereen probeert een lift te regelen. De éne auto na de andere scheurt weg, de bruid achterna. Dit deel van de ceremonie was ik helemaal vergeten. Het is zo'n beetje de afsluiting. We vinden elkaar allemaal weer terug in haar huis en daar wordt het feest doorgezet. Er volgt nog een laatste sessie met adviezen over een goed huwelijk en langzaam maar zeker beginnen mensen te vertrekken. Ik krijg een lift naar huis en val uitgeteld in slaap.

De tijd is voorbij gevlogen. Ik probeer nog zoveel mogelijk mensen even te zien, maar anderen zullen een jaartje moeten wachten vrees ik. Gelukkig krijg ik de belangrijkste mensen nog te pakken. Vanochtend zelfs onverwacht veel Nederlands gesproken. Bij de bank kwam ik Reinder tegen, bankzaken gaan hier nog niet via het internet en het duurt allemaal uren, ik kan me eerlijk gezegd niet herinneren wanneer ik voor het laatst in Nederland bij de bank ben geweest. Het valt me elke keer weer op hoe gemakkelijk wij onze zaken kunnen regelen in Europa: automatische overschrijvingen, internetbankieren, maar ook water, gas en licht, autopapieren, documenten zoals geboorteakten etc. Het kost hier allemaal dagen. Het is niet voor niets dat organisaties een logistiek medewerker in dienst hebben. Deze regelneven zijn echt onontbeerlijk en pas als je zelf probeert dingen voor elkaar te krijgen realiseer je je hoe ingewikkeld zaken hier kunnen zijn.
Na de bank kom ik deze laatste blog schrijven, mijn computer geef ik morgen weg. Afonso komt even langs en, omdat hij bij Jan langs moet besluit ik meteen even mee te gaan. Ik heb geluk en tref zowel Jan als Evelien en Marie José. Weer iets dat ik van mijn lijstje kan schrappen. Ik krijg een rondleiding en hoor de toekomstplannen. Er is toch weer hoop. Het land is eigenlijk sinds de oorlog in 1998 alleen maar achteruit geboerd, misschien is dat nu eindelijk een halt toegeroepen.

Het wachten is nu nog op Bilo, oude vriend, Linda, mijn werkster, Jorge, broer van Ampa, snel nog kalenders kopen bij Tiniguena en dan is het wel zo'n beetje rond voor vandaag. Vanmiddag lunchen bij Dacia, en dan blijft morgen over om de koffers te pakken.
Zoals altijd valt het afscheid nemen zwaar, ik mis het nu al....

Lieve