Wat zie ik allemaal

Chinezen
De hoeveelheid Chinezen is hier in 7 maanden tijd vertienvoudigd voor mijn gevoel. Ze zijn echt overal. Ondertussen spreken een aantal van hen al een aardig mondje Creools. In het weekend zit het restaurant dat dienst doet als mijn kantoor er vol mee. Ze praten met hun familie in China en surfen op het net. Meestal zie je 3 Chinezen en 1 Guineer aan een tafeltje zitten. Wat ze doen, waar ze in handelen, ik heb geen idee. Wel is de markt overspoeld met lage kwaliteit Chinese producten. Zeker nu rond het eind van het jaar iedereen in de nieuwe kleren moet is dit goedkope spul erg in trek. “Balato, balato, galantia ka teng” (Barato, barato, garantia ka teng – goedkoop, goedkoop, geen garantie), het is zo’n beetje vergelijkbaar met het “kijken, niet kopen” waar Nederlanders mee bedoeld worden. Het trieste is natuurlijk dat Guineers zich vaak geen betere kwaliteit kunnen veroorloven en dus gedoemd zijn om zaklampen te kopen die het maar een week doen terwijl ze dan al aan hun tweede set batterijen toe zijn; die zijn ook van Chinese makelij. In het weekend zag ik dat ze niet alleen in de stad zitten, ook in Canchungo liepen ze in groten getale door de straten.

Telefonerende Guineers
‘Mijn kantoor’ is ook bij anderen populair. Wat witneuzen zoals ik zitten soms dagen achter elkaar over hun computer gebogen te internetten. Verder zitten er vaak groepjes bestaand uit 1 blanke (Fransman, Portugees, Libanees) en een aantal Guineers rond tafeltjes te handelen. Hun mobiele telefoons staan zelden of nooit stil. Ze voeren luidruchtige gesprekken terwijl de anderen verder gaan met hun vergadering. Als het telefoongesprek wat heftig wordt staan ze op en lopen haastig en breed gebarend naar een uithoek om wat in de telefoon te brullen. Soms is het is vrijwel onmogelijk om je te concentreren tussen dit lawaai van handelende mannen. Ik herken wel eens mensen en vraag me dan toch af wat ze hier zitten te doen, het zijn namelijk heel vaak hoge pieten die eigenlijk op hun ministerie zouden moeten zitten, of militairen die hier zo mogelijk nog minder thuishoren. De blanken zien er zonder uitzondering uit als maffiosi. Er worden ook de meest exotische talen gesproken en sommige vertalers doen duidelijk goede zaken.

Diefstal
Als mijn auto’s ‘s nachts niet thuis staan waar ik een goed gesloten garage heb, worden ze bewaakt. Zo ook afgelopen nacht. Domingos, mijn chauffeur, zou de bestuurdersstoel opnieuw laten bekleden en parkeerde de auto voor de nacht in zijn buurt met een wacht er bij. De schrik was vanochtend dan ook groot toen bleek dat er een raam uitgesneden was, de radio verdwenen was en één van de twee accu’s ook weg was. Domingos is meteen met de wacht naar de politie gegaan. De wacht werd er nogal hardhandig verhoord en bekende uiteindelijk dat hij zelf de dader was. Zijn verhaal rammelde namelijk aan alle kanten en hij had de radio en de ruit ‘teruggevonden’, alleen de accu zou verdwenen zijn. De politie geloofde zijn verhaal duidelijk niet en ging toen maar over tot het er uitslaan van de waarheid. Uiteindelijk heeft hij een document getekend met de verklaring dat hij de prijs van een nieuwe accu zal vergoeden. Ik ben erg benieuwd want, van een kale kip kan je geen veren plukken. Er wordt momenteel nogal veel gestolen hoor ik overal. Rond Kerst is dat altijd het geval, niemand heeft geld maar wil toch graag Nieuwjaar vieren en diefstal is één van de mogelijkheden om aan geld te komen.

Quinhamel
Mijn vriendin Filomena heeft een enorme abces in haar mond en moet naar een tandarts. Ik besluit haar naar Quinhamel te brengen waar de Italiaanse nonnen een praktijk hebben. Gelukkig zijn er niet veel mensen en is ze redelijk snel aan de beurt. Ik ga ondertussen even langs bij het weefatelier dat hier een aantal jaren geleden met EU fondsen is neergezet. Ondertussen is er een conferentiecentrum met slaapzalen en zelfs een klein hotelletje bijgekomen. Het ziet er erg mooi en nieuw uit en ik noteer de gegevens voor een mogelijk bezoek met gasten. De coördinatrice en ik praten wat over het leven, de kinderen en het werk hier. Ze verteld me dat ze er in de loop van het jaar achter gekomen is dat haar man al 10 jaar lang een andere relatie heeft en andere kinderen, gewoon een parallel gezin dus. Ondanks haar verzoek aan hem om dan ook maar op te rotten, blijft hij gewoon thuis wonen en werken. Wanneer ik haar vraag of het niet een beetje naïef is om te denken dat haar man die uitzondering hier zou zijn die geen vriendinnen ernaast heeft antwoord ze dat ze dat inderdaad geloofde. Het is duidelijk dat ze hier erg onder lijdt en ik heb wel medelijden met haar. Hiermee is het laatste Roemeense huwelijk hier onderuit gegaan.

Canchungo
Er zijn geen kamers vrij bij het project waar we normaal overnachten dus moeten we dit keer onze toevlucht nemen tot het redelijk nieuwe hotel. Een enorm gebouw waarvan 2 verdiepingen in gebruik zijn en een 3de en 4de in aanbouw. Wij logeren op de tweede verdieping die net opengesteld is voor gasten. Er hangt nog een vleugje verflucht in de gangen en alles ziet er nieuw en brandschoon uit. Bij het oplopen van de trap valt al op dat geen enkele trede even hoog of breed is. Je moet dus opletten waar je stapt en je hebt steeds het gevoel dat je uit balans bent. Per etage zijn er een 20-tal kamers, dat is dus een hele hoop voor een stadje als Canchungo. Er is licht en er is water en dat is hier bijzonder. Mijn kamer is erg groot en ik kijk uit over de markt van Canchungo en het bos daarachter. De ramen zijn van (Chinees) aluminium en nu al licht verbogen, de horren zijn nog wel heel. Geen muur is recht en dat zie je meteen aan de vloertegels. De deur schuurt over de grond bij het openen en kan met moeite echt dichtgedaan en afgesloten worden. Die van de badkamer krijg ik al helemaal niet dicht. De douche hangt boven de WC, dat heeft op zich ook wel iets, zittend douchen maar het heeft weer andere nadelen. Er is trouwens ook een ligbad, maar wat zou je daar mee doen als er toch geen warm water is om in te liggen poedelen. De temperatuur is natuurlijk wel dusdanig dat je ook wel even in koud water een bad zou kunnen nemen. De douchekop ligt in de badkuip en de schroefdraad is afgebroken. Dit soort inferieure kwaliteit kom je in Europa toch vrijwel niet meer tegen. De lakens op het bed zijn gelukkig van katoen. Nieuwe katoenen lakens zijn in Guinee niet te krijgen, maar de markt is overspoeld met tweedehands dekbedovertrekken die uit elkaar getornd worden en weer aan elkaar genaaid worden zodat je één groot laken krijgt. Overal waar je komt, ook bij mij thuis, vind je deze lakens. Boven het bed hangt een ventilator en ook de knop kan ik na even zoeken terugvinden. Pas nu realiseer ik me dat er geen stroom meer is en ik dus op de accu van mijn computer werk. Ik probeer me dit hotel binnen vijf jaar voor te stellen en denk dat ik hier dan niet meer zal willen logeren. Ik vraag me af of het niet gewoon in zal storten, zo slecht ziet de constructie er uit. Het is natuurlijk niet mijn vak, maar ik vermoed zo dat geen enkele bouwinspectie in Europa dit hotel zou goedkeuren. Zoals altijd neem ik brandveiligheid en dergelijke maar voor gezien. Of je hier levend uitkomt als het in de fik vliegt weet ik echt niet.

We zijn in Canchungo om uit te zoeken of we ondertussen eindelijk onze terreinen kunnen laten omheinen. Vorig jaar toen ik vertrok was alles rond, maar een week later meldde Afonso mij dat de werkzaamheden waren stilgelegd door het ‘Comité de Estado’, het staatscomité, een overblijfsel van de Portugese administratie. De traditionele eigenaren van het terrein hadden een verzoek ingediend om de Cashew oogst, die zo goed als rijp was op dat moment, nog van het land te mogen halen. Dit verzoek was goedgekeurd, terecht vind ik wel. De oogst is natuurlijk al maanden binnen, maar vlak daarna begon de regentijd, en dat is niet de beste tijd voor dit soort bouwwerkzaamheden. Een gesprekje met de administrateur, hoofd van het Comité, leerde ons dat we onze gang konden gaan en contact moesten opnemen met één van zijn ambtenaren. Deze had nog een klein prijskaartje vooraleer we konden beginnen, maar omdat hij ons vertrouwde zou hij maandag meteen opdracht geven om de definitieve lijnen uit te zetten, als hij a.s. vrijdag zijn geld maar kreeg. Nu nog afspreken met de metselaar die we in mei al hadden ingehuurd. Wanneer we hem vinden schrikken we ons allebei dood. Van de lachende gezonde jonge man is nog maar een schaduw over. Pas als hij onze namen noemt herkennen we hem. Hij verteld meteen wat er aan de hand is. Zijn vrouw heeft hem vervloekt! De Djambakus, een soort tovenaar, is er achter gekomen dat zijn vrouw hem vervloekt heeft. In eerste instantie was hij wel vergeten te zeggen dat ze ook nog een soort opdracht voor hem had achtergelaten. Als hij niet aan haar voorwaarden zou voldoen zou hij gewoon dood gaan. Hij vertelde dat hij met de laatste ceremonies bezig was en er vast in geloofde dat hij zo weer gezond zou zijn. Afonso zei hem dat het, ook als er tovenarij in het spel is, toch wel goed is om ook naar het ziekenhuis te gaan voor onderzoek. ‘Die mensen weten ook heel veel van ons lichaam’, zei hij. Wanneer ik hier later met mijn Linda over praat zegt ze heel nuchter: Ik zou maar een nieuwe metselaar zoeken als ik jou was. Deze jongen heeft al lang geen leven meer, je ziet hem nog wel, maar hij is al dood. Als zijn vrouw hem vervloekt heeft is daar geen omkeren aan bij ons Balanta (haar en zijn etnische groep). Hij zou kunnen proberen de vloek op iemand anders af te wenden, een kind of zo…. Ach, verzucht ze, wij zijn zo slecht, wij vermoorden elkaar steeds maar weer. Na al die jaren weet ik me met dit soort dingen nog steeds niet echt raad. Het is gewoon een dagelijkse realiteit en voor mensen is het de gewone gang van zaken. Er is een hele onzichtbare wereld waar de meesten zich bewust van zijn en waar wij altijd buitenstaanders blijven. Het boeit me zowel als het me afschrikt. De angst voor straffen van geesten is zo sterk dat het mensen ook wel binnen de lijntjes houdt, precies zoals geloof dat bij ons doet (of deed).

Straatverkoop en ander voedsel
Kort na de regentijd zijn er nog weinig groenten en is er ook niet veel fruit. De sinaasappels beginnen te komen en buiten de stad zijn er ook massaal zoete aardappelen. Hier en daar tref je een papaya, maar die worden voor goud geld verkocht (zeker aan mij). Kinderen lopen met schalen pinda’s op hun hoofd. Nu zijn er veel ongepelde pinda’s te krijgen, na een tijdje wordt dat minder en krijg je heerlijke, licht gezouten, pinda’s met het de schil er af maar het buitenschilletje er nog aan. Pinda’s met deze smaak vind je nergens. Nu ik naar buiten kijk zie ik ook veel bananen, van die kleine, zoete, dikke banaantjes. Een heerlijkheid voor echte liefhebbers van bananen.

Afgelopen week liet ik Linda wat sla en tomaten inkopen zodat ik ’s avonds nog wat te eten heb. ’s Middags eet ik voorlopig bij Maria. 3 mini-tomaatjes kosten 0,30€, 1 piepklein paprikaatje (en dan ook nog rot van binnen) kostte 0.45€ en een stronkje sla kost 0.15€. Zo’n stronkje sla is krap genoeg voor 1 portie. Het verwondert dan ook niemand dat mensen weinig of geen verse groenten eten. Wel de traditionele blaadjes, een soort spinazie, meestal gemengd met okra’s. Ik ben een ware fan hiervan maar veel buitenlanders vinden het wat snotterig. Het is voedzaam, goedkoop en lekker en wordt bijna altijd bij de rijstmaaltijd geserveerd. In de rijst ligt dan soms ook nog een Afrikaanse aubergine (momenteel zijn ze piepklein). Gill, mijn ex-huisgenote, is net terug uit Burkina en schrikt enorm van de prijzen hier. In Burkina kon ze echt op een minimaal budget lekker en gezond eten en goed logeren hier is ze eigenlijk constant blut, net als ik.
Vandaag zijn mijn eerste gasten in Gambia aangekomen en vannacht komt de eerste in Bissau aan. Het wordt dus wat drukker omdat ik alles op de voet probeer te volgen. Morgen begint er ook weer een festival, drie dagen muziek met echte grote namen: Eneida Marta, Juka Delgado, Chando, Seco Camara en ook wat mindere goden: Patche de Rima, Salamba Kanute etc. Ik heb alweer een concert van Super Mama Djombo achter de rug en heb alweer genoten. Ondanks een nieuwe samenstelling was het bijna weer de oude sound van Mama Djombo. Erg mooi. Ik hoop hiermee natuurlijk weer wat mensen op het idee te brengen om hier in december heen te komen volgend jaar. De festivals struikelen over elkaar heen, maar daarover krijgen jullie volgende keer verslag.
Hierbij wat warmte voor jullie allemaal!
Lieve
www.binobaibissau.nl
00245 676 73 62