Vakantie februari 2015 - 04

Ik ben als getuige uitgenodigd voor een traditionele trouwceremonie. Zowel de bruid als de bruidegom zijn vrienden. Op deze ceremonie geven de ouders en familieleden van de bruid hun toestemming voor het huwelijk. Er is al eerder overleg geweest tussen beide families, er is dus veel kans dat de toestemming gewoon gegeven wordt. De bruidegom zelf mag niet aanwezig zijn bij deze ceremonie. Ook de bruid is in eerste instantie niet aanwezig bij het palaver.
Wanneer ik aankom zitten beide delegaties, een twintigtal personen, al te wachten in een kleine ruimte waar met moeite nog een plekje voor mij gevonden wordt op de armleuning van een zetel. Het is flink heet en vooral de nogal zeer gezette vrouwen zitten het zweet van hun voorhoofd te vegen. In het midden van de krappe ruimte staat een enorme afgedekte kalebas. Daarin zit de gift van de bruidegom aan de familie van de bruid.
De familieleden/vrienden van de bruidegom openen de bijeenkomst. Dit is allemaal erg formeel en iedereen zit er met uitgestreken gezichten bij. 'Wij zijn hier vandaag nogmaals bij elkaar om te bespreken dat onze bruidegom de hand van uw bruid komt vragen. Hiervoor hebben we alle familieleden en vrienden bij elkaar geroepen om toestemming te geven voor dit verbond tussen deze twee mensen. Wij zijn er van overtuigd dat zowel de bruid als de bruidegom om elkaar geven en hopen dan ook dat de familie van de bruid het eens kan zijn met ons voorstel. Hiervoor hebben wij de afgesproken zaken meegebracht.' Elk van ons moet iets zeggen in het voordeel van de bruidegom. De ene doet dat wat uitgebreider dan de andere. Ik moet ook een woordje doen en leg uit dat ik de bruidegom al lang ken en zeker ben dat hij zijn best zal doen een goede echtgenoot te zijn. Hierna komt de familie van de bruid aan het woord. Haar ouders zijn al overleden, maar er zijn nog heel wat familieleden aanwezig die hun zegje willen doen. Het zijn ooms en tantes, maar ook de mensen waarbij de bruid gewoond heeft of die haar studie betaald hebben. Op volgorde van leeftijd nemen ze één voor één het woord.
'Een huwelijk is niet eenvoudig! Het kost heel veel inzet van beide partijen om een huwelijk in stand te houden. De echtgenoten moeten elk hun taak vervullen, de vrouw moet zich ten dienste stellen van de man. Als de man kwaad is en roept, moet de vrouw proberen hem te sussen. Zij moet niet tegen hem gaan schreeuwen. De vrouw moet respect hebben voor haar man, hij zal dan ook respect hebben voor haar. Problemen tussen de partners moeten 's ochtends binnenshuis besproken worden en niet met collega's of vriendinnen. Het zullen juist die vriendinnen zijn die er dan met hun man vandoor zullen gaan en het huwelijk stuk zullen maken.' Iedereen luistert met respect naar elke spreker hoewel er buiten ongelofelijk veel lawaai, geklap en gezang is. Soms kan ik dan ook niet precies horen wat er gezegd wordt. De bruid wordt voorgesteld als een rustige vrouw waarmee het samenleven makkelijk zal zijn. Ik moet erg lachen om deze uitspraak, ze is een hoogopgeleide zelfverzekerde vrouw die altijd haar mening duidelijk en helder heeft en zeker geen discussie uit de weg gaat. De volgende spreker is een oudere vrouw: 'Het huwelijk is zwaar voor een vrouw. Wij vrouwen moeten kunnen afzien, als we dat niet kunnen kan er geen goed huwelijk zijn. Wij vrouwen moeten ons schikken naar de wil van de man. Een huwelijk is tot de dood en dat is niet eenvoudig. Ik ben wel erg benieuwd of de giften in de kalebas wel volstaan. Als het te weinig is, dan gaat het feest niet door; als het teveel is, dan gaat het ook niet door. Het moet precies goed zijn.' Hierop wordt toch een beetje ontevreden gereageerd, de kalebas is nog bedekt, we kunnen er toch niet van uitgaan dat er iets niet klopt met de inhoud.
Een tante neemt het woord: Elk moeder, elke vader kijkt uit naar de dag dat iemand haar/zijn dochter ten huwelijk vraagt. Het is een hele eer dat we hier nu vandaag samen zitten om te kijken of deze twee mensen met elkaar kunnen trouwen. God heeft deze mensen bij elkaar gebracht, zij moeten er voor zorgen dat ze ook bij elkaar blijven. De tijden veranderen. Ook onze vrouwen werken nu buitenshuis. Als dat het geval is moet het werk in huis ook verdeeld worden. Als de vrouw kookt doet de man de vaat, als de vrouw de was doet, veegt de man de vloer. Ze moeten samen een huishouden draaiend houden en dat kan alleen zo.' Dit wordt niet echt in dank afgenomen en ook daarna is het nogal een bron van discussie. Ik moet erg lachen om een van onze vrienden die hier toch wel een beetje over ontdaan is. Hij staat namelijk ook op het punt om te trouwen, zijn vrouw heeft een dikke baan bij de EU en hij werkt ook maar het is wel duidelijk dat hij niet van plan is om de vloer te gaan vegen. De vrienden stellen hem gerust, zij kunnen toch gewoon een werkster aannemen, probleem opgelost. In Europa is het te duur om een werkster aan te nemen, daarom moeten mannen daar de vaat doen. Geweldig deze interpretatie.
Het palaveren gaat lang door terwijl eigenlijk iedereen het eens is met dit huwelijk. Het leiden van een vrouw in een huwelijk komt bijzonder veel aan bod, het is me een raadsel waarom je er onder deze omstandigheden dan aan zou beginnen. Dat zal wel mijn westerse gedachte zijn...
Eindelijk mag de bruid binnenkomen. Ze is traditioneel gekleed in een prachtig geborduurde wikkelrok en een witte blouse, ze is bedekt met een grote traditioneel geweven lap stof (Titina Sila voor de kenners) zodat je haar gezicht niet kan zien. Ze moet voor de kalebas knielen en de doek er afhalen. Eén voor één worden de geschenken er uitgehaald en getoond. Een aantal zaken zijn echt traditioneel en worden door vrijwel alle bevolkingsgroepen in dit land gebruikt: kolanoten, tabak, garen en naalden, kaarsen en lucifers, een draagdoek voor baby's, geweven lappen en cana (traditionele rum). Daarnaast zit de kalebas vol met andere drank, van elke fles twee: gin, whiskey, champagne, wijn, porto, in totaal wel een fles of 20, daarnaast ook nog wat bierflesjes en wat frisdrank. De tabak is verdwenen en moet opnieuw gekocht worden, maar wat veel erger is, er is geen cana. De jonge generatie vindt dat gin – veel duurder – daarvoor in de plaats gebruikt kan worden, maar daar zijn de ouderen het helemaal niet mee eens. Dat gin misschien wel 30 Euro per fles kost en cana maar 1,5 Euro doet helemaal niet ter zake.
De familie accepteert de gift en daarmee ook het huwelijk. De bruid verdwijnt weer in afzondering en eigenlijk is hiermee het huwelijk gesloten. Dat er morgen een grote lunch wordt georganiseerd hoort niet bij de traditie, het is weer iets van de jongere generatie en er is veel kans dat de nabije familie daar niet eens bij zal zijn.

Morgen is het 8 maart, internationale vrouwendag en dat wordt hier meestal uitgebreid gevierd. Het is de enige dag in het jaar dat de mannen naar de markt gaan en koken. Omdat 8 maart op een zondag valt is maandag een vrije dag, dat komt iedereen erg goed uit... Wat vakantiedagen betreft zijn ze hier echt niet flauw, alle christelijke feestdagen en islamitische feestdagen worden door iedereen gevierd. Dan zijn er nog al die politieke dagen, onafhankelijkheid, dag van de partij, van het leger, van Amilcar Cabral, noem maar op. En als een feestdag dus op een zondag of een zaterdag valt krijgen ze die alsnog op de daaropvolgende maandag.

Vanochtend is de stad zich al aan het opmaken voor allerlei feestelijkheden. Zoals bij alles wordt ook dit feest gewoon aan de PAIGC opgehangen. En dat terwijl je toch niet echt kan zeggen dat ze verschrikkelijk vrouwvriendelijk zijn of erg vrouwvriendelijke programma's hebben. Er is natuurlijk de vrouwenvereniging van de partijd – Udemu – die veel van de organisatie op zich neem. De fanfare is aan het repeteren en de straten zijn afgesloten. Het feest kan beginnen.

Mijn laatste week is alweer ingegaan en ik wil nog zoveel mensen zien. Ik moet nog een aantal zaken regelen ook. Misschien heb ik een lift naar Gambia, dat scheelt ook alweer. Ik reken er niet op, dan kan het alleen maar meevallen.